జస్టిస్ శ్రీకృష్ణ కమిటీ
(03.02.2010 TO 30.12. 2010)
హైదరాబాద్ మరియు ఆంధ్ర రాష్ట్రము ను 1956 నవంబర్ 1 న పెద్దమనుష్యుల ఒప్పందం అనే కొన్ని నియమ నిబంధనలతో కలిపినారు. ఆ నియమ నిబంధనలు ఉల్లంఘించబడినవి. ఆ కారణంగా 1969 లో ప్రత్యేక తెలంగాణ ద్యఉమం . దీనిని అణచి వేసినారు. 1972 లో జై ఆంధ్ర ఉద్యమం మొదలైనది. దీనిని కూడా ప్రభుత్యంవచ్చినది అణచివేసినది.
తర్వాత కాలంలో 1996 నుండి మళ్లి ప్రత్యేక తెలంగాణ ఉద్యమం వివిధ వేదికల ద్వారా ప్రజలలో ఉద్యమం తీవ్ర తరం ఐనది. దీనిలో భాగముగా 2001 సంవత్సరంలో కెసిఆర్ నాయకత్వంలో తెలంగాణ రాష్ట్రసమితి అనే రాజకీయ పార్టీప్రారంభించబడింది. ఒకప్రక్క ప్రజలు ప్రజాపోరాటాలు మరియు కెసిఆర్ రాజకీయ పోరాటం చేయటం వలన ఉద్యమం మల్లి తీవ్రతము ఐనది. కెసిఆర్ నిరాహార దీక్ష ప్రారంభించాడు.
ఉద్యమం తీవ్ర తరం ఐనది. చివరకు 2009 డిసెంబర్ 09 న కేంద్ర హోమ్ మంత్రి చిదంబరం ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్రము ఏర్పాటు చేయబోతున్నామని ప్రకటన చేశారు. వెంటనే 2009 డిసెంబర్ 10 నుండి సమ్యక్యాంధ్ర ఉద్యమం ప్రారంభమైనది. వీటంన్నింటిని దుష్టిలో ఉంచుకొని 2009 డిసెంబర్ 23 న కేంద్ర ప్రభుత్వం రాష్ట్ర అసెంబ్లీ చర్చ జరగాలని ప్రకటన చేసింది. ఉద్యమం రెండు ప్రాంతాలలో తీవ్రతరం ఐనది.
తెలంగాణపై జస్టిస్ శ్రీకృష్ణ కమిటీ అని అధికారికంగా పిలువబడే శ్రీకృష్ణ కమిటీ, ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్ర డిమాండ్లకు సంబంధించి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో పరిస్థితిని పరిశీలించడానికి 2010 ఫిబ్రవరి 3న భారత ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేసింది. ఈ కమిటీకి జస్టిస్ B.N అధ్యక్షత వహించారు. భారత సుప్రీంకోర్టు రిటైర్డ్ న్యాయమూర్తి అయిన శ్రీకృష్ణకు వివిధ నేపథ్యాలకు, ఆసక్తులకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న మరో ఆరుగురు సభ్యులు ఉన్నారు.
జస్టిస్ శ్రీకృష్ణ కమిటీ
సభ్యులు : 05 మంది.
1. అద్య క్షులు : బెల్లూరు నారాయణ స్వామి శ్రీకృష్ణ (మాజసుప్రీంకోర్టున్యాయమూర్తి)
2. సెక్రెటరీ : వినోద్ కుమార్ దుగ్గల్ ( హోమ్ శాఖ కార్యదర్శి )
3. సభ్యులు : Dr. ( ప్రొఫెసర్) (ఎం.స్ )ప్రొఫెసర్ రవీందర్ కౌర్
4. సభ్యులు : Dr. ( ప్రొఫెసర్)( రణవీర్ సింగ్
5. సభ్యులు : Dr. (ప్రొఫెసర్) అబూసలెహ్ షరీఫ్
ఈ కమిటీకి అనేక కీలక విధులు అప్పగించబడ్డాయి, వాటిలో
- ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్రం కోసం డిమాండ్లకు సంబంధించి ఆంధ్రప్రదేశ్లోని పరిస్థితిని పరిశీలించడం.
- రాష్ట్రం ఏర్పడినప్పటి నుండి రాష్ట్రంలో జరిగిన పరిణామాలను, సామాజిక-ఆర్థిక, రాజకీయ పరిస్థితులపై వాటి ప్రభావాన్ని సమీక్షించడం.
- రాజకీయ పార్టీలు, సమూహాలు మరియు ఇతర వాటాదారులతో వారి దృక్పథాలను అర్థం చేసుకోవడానికి సంప్రదించడం.
- వాటాదారులందరి ముఖ్య సమస్యలు మరియు ఆందోళనలను గుర్తించడం.
- ప్రభుత్వం తీసుకోవలసిన తగిన చర్యలతో సహా ముందుకు సాగే మార్గంపై సిఫార్సులు చేయడం.
రిపోర్టులోని ముఖ్యాంశాలు
సమస్యకు కారణాలు
1. పెద్ద మనుష్యుల ఒప్పందం అమలు కాకపోవటం.
2. తెలంగాణ సంస్కృతీ, భాషా ను అగౌరవ పరిచారనే భావన తెలంగాణ ప్రజలలో బలముగా ఉండటం.
3. నీటి పారుదలలో ఏ ప్రాంతానికి అన్యాయం జరగలేదు.
4. రాయల సీమ , తెలంగాణ కంటే వెనకబడి ఉంది, అభివృద్ధి ఒక్క హైదరాబాద్ కె కేంద్రీకృతం అయి ఉన్నది.
శ్రీకృష్ణ కమిటీ అందించిన నివేదిక లో 505 పేజీలు , 09 అధ్యయాలు, 06 సూచనలు
ఉన్నాయి, వీటిలోని 1,2,3,4,5,6,7,9 మొదలగు అధ్యాయాల నివేదికను భారత
ప్రభుత్వం నాకు తేదీ 31.12.2010 రోజున అందించారు.
భద్రతా పరమైన అంశం - 08 వ అధ్యాయం మాత్రం కేంద్ర హోమ్ శాఖకు అందించారు.
తన విచారణ సమయంలో, కమిటీ రాజకీయ పార్టీలు, విద్యార్థి సంఘాలు, పౌర సమాజ సంస్థలు మరియు ఇతరులతో సహా వివిధ వాటాదారులతో విస్తృతమైన సంప్రదింపులు నిర్వహించింది. ఇది ఆంధ్రప్రదేశ్ ఏర్పాటుకు సంబంధించిన చారిత్రక పత్రాలు, నివేదికలు మరియు అధ్యయనాలను మరియు ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్రం కోసం తదుపరి డిమాండ్లను కూడా సమీక్షించింది. తన పరిశోధనలు, సంప్రదింపుల ఆధారంగా శ్రీకృష్ణ కమిటీ తన నివేదికను 2010 డిసెంబర్ 30న ప్రభుత్వానికి సమర్పించింది. ఈ నివేదికలో అనేక కీలక సిఫార్సులు మరియు సలహాలు ఉన్నాయి, వాటిలో:
06 ఆరు సూచనలు
1. సమాఖ్యరాష్ట్రంగానే కొనసాగిస్తూ ఉద్యమాన్ని శాంతి భద్రతల సమస్యగా భావించి అణచివేయటం, కేంద్ర, రాష్ట్ర సహాయంతో అణచివేయటం.
2. తెలంగాణ రాష్ట్రాన్ని ఏర్పాటు చేసి హైదరాబాద్ ను కేంద్ర పాలిత ప్రాంతం చేయటం. రెండు తెలుగు రాష్ట్రాలు ఏర్పాటు చేయటం
.
3. రాయల - తెలంగాణ ఏర్పాటు చేయటం రెండు రాయలసీమ జిల్లాలను కలుపుతూ
4. తెలంగాణ రాష్ట్రాన్ని ఏర్పాటు చేస్తూ హైదరాబాద్ ను విస్తృత పరచి పెద్ద కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాన్ని ఏర్పాటు చేయటం.
5. తెలంగాణకు 10 జిల్లాల కూడిన హైదరాబాద్ ను ఇవ్వండి. ఆంధ్రకు కొత్త రాజధానిని ఏర్పాటు చేయటం.
6. తెలంగాణ ప్రాంతానికి ప్రత్యేక ఫ్యాకేజిని కేటాయించటం.
"తెలంగాణ ఇష్యూపై జస్టిస్ శ్రీకృష్ణ కమిటీ" ని ఫిబ్రవరి 2010లో భారత ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేసింది. ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్ర డిమాండ్‌ను పరిశీలించి, సిఫార్సులు చేసే బాధ్యతను ఈ కమిటీకి అప్పగించారు. బి. ఎన్. శ్రీకృష్ణ కమిటీ తన నివేదికను డిసెంబర్ 2010లో భారత ప్రభుత్వానికి సమర్పించింది.
ఈ నివేదిక తెలంగాణ సమస్యకు సంబంధించిన చారిత్రక, సాంస్కృతిక, ఆర్థిక మరియు సామాజిక అంశాలతో సహా వివిధ అంశాలను పరిశీలించి సూచించింది. ఈ కమిటీ వివిధ వర్గాలతో సంప్రదింపుల ద్వారా సేకరించిన వివిధ దృక్కోణాలు మరియు అభిప్రాయాలను సేకరించి అందించింది. నివేదిక స్పష్టమైన పరిష్కారాన్ని అందించనప్పటికీ, ప్రభుత్వం పరిగణించవలసిన ఆరు ఎంపికలను వివరించింది:
2014లో అధికారికంగా ప్రకటించిన తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్ర ఏర్పాటుకు సంబంధించిన తదుపరి చర్చలు, నిర్ణయాలకు జస్టిస్ శ్రీకృష్ణ కమిటీ సిఫార్సులు దోహదపడ్డాయి. 2010 ఫిబ్రవరిలో భారత ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేసిన తెలంగాణ సమస్యపై శ్రీకృష్ణ కమిటీ తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్ర డిమాండ్‌ను పరిశీలించి సిఫార్సులు అందించడంలో కీలక పాత్ర పోషించింది.
జస్టిస్ B. N. శ్రీకృష్ణ అధ్యక్షతన, కమిటీ తన సమగ్ర నివేదికను డిసెంబర్ 2010లో సమర్పించింది, దానిలోతైన చారిత్రక, సాంస్కృతిక మరియు రాజకీయ మూలాలను కలిగి ఉన్న ఒక సంక్లిష్ట సమస్యను ప్రస్తావించినది. తెలంగాణ సమస్య ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని తెలంగాణ ప్రాంత ప్రజల నుండి ఒక ప్రత్యేక గుర్తింపు కోసం దీర్ఘకాల మనోవేదనలు మరియు ఆకాంక్షల నుండి ఉద్భవించింది.
ప్రత్యేక రాష్ట్రం సాధన కోసం డిమాండ్ చాలా సంవత్సరాలుగా వివాదాస్పదంగా ఉంది, ఇది చర్చలు మరియు నిరసనలకు దారితీసింది. ఈ నేపథ్యంలో సమస్యలోని వివిధ కోణాలను పరిశీలించి అధ్యయనం చేసి ముందుకు వెళ్లే మార్గాన్ని ప్రతిపాదించే బాధ్యతను కమిటీకి అప్పగించింది.
సామాజిక-ఆర్థిక అసమానతలు, ప్రాంతీయ అసమతుల్యతలు, పాలనకు సంబంధించిన ఆందోళనలను ఎత్తిచూపుతూ తెలంగాణ ప్రాంత చారిత్రక నేపథ్యాన్ని నివేదిక లో రూపొందించింది. తెలంగాణ ప్రత్యేక సాంస్కృతిక గుర్తింపును గుర్తించి, ప్రత్యేక రాష్ట్రావతరణ కోరిన ప్రజల మనోభావాలను గుర్తించింది. విభిన్న దృక్కోణాలను సేకరించేందుకు రాజకీయ నాయకులు, విద్యావేత్తలు, కార్యకర్తలు మరియు సాధారణ ప్రజలతో సహా కమిటీ విస్తృతమైన సంప్రదింపులు జరిపినారు.
కమిటీ పరిశీలించిన అతి కీలకమైన అంశాలలో ముఖ్యమైనది ఆర్థిక మరియు వ్యూహాత్మక ప్రాముఖ్యత కలిగిన హైదరాబాద్ యొక్క స్థితి. యథాతథ స్థితిని కొనసాగించడం నుండి మొదలు హైదరాబాద్ రాజధానిగా ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్రాన్ని ఏర్పాటు చేయడం వరకు ప్రభుత్వం పరిగణనలోకి తీసుకునే ఆరు సూచనలతో నివేదిక సమర్పించింది.
మొదటి ఎంపికలో ప్రస్తుతం ఉన్న రాష్ట్ర నిర్మాణాన్ని ఎలాంటి విభజన లేకుండా నిర్వహించాలని సూచించింది. రెండవ మరియు మూడవ ఎంపికలు ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్రాన్ని రూపొందించాలని ప్రతిపాదించాయి, అయితే హైదరాబాద్ హోదాలో వ్యత్యాసాలతో, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతంగా లేదా ప్రత్యేక రాష్ట్రంగా. నాల్గవ ఎంపిక ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో హైదరాబాద్‌ను తెలంగాణ రాజధానిగా చేయాలని సిఫార్సు చేసింది.
ఐదవ ఎంపిక యథాతథ స్థితిని కొనసాగించాలని కానీ అభివృద్ధి అసమానతలను పరిష్కరించడానికి రాజ్యాంగ మరియు చట్టబద్ధమైన తగు చర్యలను అమలు చేయాలని సూచన చేసినది. అలాగే హైదరాబాద్ రాజధానిగా ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటును ఆరవ ఎంపిక సమర్థించింది. జస్టిస్ శ్రీ కృష్ణ కమిటీ నివేదిక నిర్దిష్ట పరిష్కారాన్ని ఆమోదించలేదు, బదులుగా ప్రభుత్వం పరిగణనలోకి తీసుకునేందుకు ఈ ఎంపికలను అందించింది.
అన్ని వర్గాల ఆకాంక్షలు మరియు ఆందోళనలను పరిగణనలోకి తీసుకుని సమగ్రమైన విధానం యొక్క అవసరాన్ని ఇది నొక్కి చెప్పింది. నివేదిక తెలంగాణ సమస్య యొక్క సంక్లిష్టతను గుర్తించింది మరియు సమతుల్య మరియు సమానమైన తీర్మానం యొక్క ప్రాముఖ్యతను గుర్తు చేసింది.
ముగింపు
మొత్తంగా, శ్రీకృష్ణ కమిటీ నివేదిక ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్ర డిమాండ్కు సంబంధించి ఆంధ్రప్రదేశ్లోని పరిస్థితిపై సమగ్రమైన, సమతుల్య అంచనాగా పరిగణించబడింది. ఇది సమస్యకు స్పష్టమైన పరిష్కారాన్ని అందించకపోయినప్పటికీ, ఈ అంశంపై మరింత చర్చలు మరియు చర్చలకు ఇది పునాది వేసింది.
